Miejsca walk i pamięci VIII Rejonu
'Łęgów' - Młociny
BUDY ZOSINY
CMENTARZ
PARTYZANCKI
Cmentarz
położony w pobliżu pola bitwy, stoczonej przez grupę
"Kampinos" 29 września 1944 roku pod Jaktorowem. U wejścia pomnik, na którym widnieją dwie tablice. Na
górnej tablicy znajduje się napis: "Snem wiecznym
spoczywa 132 żołnierzy AK grupy ŤKampinosť poległych w walce z okupantem hitlerowskim w bitwie pod Jaktorowem
29.IX.1944".
Na dolnej
tablicy jest napis: "Armia Krajowa polegli na polu
chwały 29.9.1944 chor. Pałasz Jan Narwik ps. ŤPionierť,
chor. Narostek Konstanty - ŤTopórť, ppor. Marczewski
Przemysław - ŤZagłobať, ppor. Królikowski Andrzej -
ŤGrejť, 5 plut. 6 komp. 78 pp Kampinos. Cześć wam
obrońcy Rzeczypospolitej".
DĄBROWA LEŚNA
UL.
PARTYZANTÓW
Pomnik
dla uczczenia pamięci żołnierzy Kompanii Młodzieżowej,
poległych w Powstaniu Warszawskim, oraz Ułanów
Jazłowieckich, poległych w 1939 roku w Dąbrowie Leśnej.
Po bitwie nad Bzurą oddziały WP przebijały się do
Warszawy przez Łomianki, Dąbrowę i Buraków. W czasie
walk na tych terenach poległo około 2300 żołnierzy
polskich. Dąbrowa Leśna była 19 września 1939 roku
miejscem szarży Ułanów Jazłowieckich pod dowództwem płk.
Edwarda Godlewskiego. Szarża ta otworzyła oddziałom
polskim drogę do Warszawy. W Dąbrowie Leśnej poległ 22
września 1939 roku w ataku na bagnety gen. bryg. Mikołaj
Bołtuć.
HORNÓWEK
Pomnik upamiętniający
wymordowanie przez hitlerowców w sierpniu 1944 roku
rodziny Gleszczyńskich.
IZABELIN
UL. LEŚNA
12
Na murze
ogrodzenia umieszczona jest tablica dokumentująca dzień
kolejnych represji i aresztowań dokonywanych przez
żandarmerię niemiecką, stacjonującą w pobliskim
Zaborowie. Napis na tablicy: "Dnia 11.IX.1943 r. w tym
miejscu podczas nieudanego aresztowania chorążego
Franciszka Sznajdra ŤDęba IIť dow. I plutonu komp. por. ŤZetesať A.K. zostały żywcem spalone Jadwiga Sznajder i Zofia Raciborska przez hitlerowskich oprawców z Zaborowa. Żołnierze Grupy Kampinos A.K."
KAMPINOS
Przed zabytkowym
dworkiem odsłonięty został 9 maja 1985 roku pomnik dla
uczczenia pamięci poległych żołnierzy. Na tablicy napis:
"1939-1945 poległym i pomordowanym przez najeźdźcę
hitlerowskiego żołnierzom AK, GL, AL i mieszkańcom Ziemi
Kampinoskiej społeczeństwo. Cześć ich pamięci. Kampinos
09.05.1985".
KIEŁPIN
CMENTARZ
WOJENNY
Leży tu
2500 żołnierzy WP z Armii "Poznań" i "Pomorze" poległych
we wrześniu 1939 roku. W centralnym punkcie cmentarza
obelisk. Ponadto na krańcu alei pomnik upamiętniający
105 żołnierzy 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich, poległych
pod Wólką Węglową.
POMNIK PILOTÓW
AMERYKAŃSKICH
18
września 1944 roku, w rejonie Dziekanowa Polskiego,
niosąc pomoc powstańczej Warszawie, został zestrzelony
bombowiec B 17 z 6 Armii Powietrznej USAAF. Z 10-osobowej załogi zginęło 8 osób. Dwie dostały się do
niewoli niemieckiej.
LASKI
CMENTARZ WOJENNY
1939-1945
Przed
wejściem na granitowej płycie wykuto informację:
"Cmentarz wojenny Wojska Polskiego w Laskach założony
został w 1939 r. Spoczywa tu 837 żołnierzy poległych we
wrześniu 1939 r., w walce konspiracyjnej i Powstaniu
Warszawskim 1944 r. [
] Polegli w czasie walki
konspiracyjnej w latach 1940-1944 walczyli w szeregach
Dywersji Bojowej 8 Rejonu - VII Obwodu Warszawskiego
Okręgu A.K. Polegli w czasie Powstania Warszawskiego
walczyli w szeregach grupy Kampinos A.K. [
]". Patronat
nad cmentarzem sprawuje 53 Liceum Ogólnokształcące
Stowarzyszenia "Pax" w Warszawie.
ZAKŁAD
NIEWIDOMYCH
Na
miejscowym cmentarzu grób płk. Józefa Krzyczkowskiego:
"Ś.P. Józef Krzyczkowski ps. ŤSzymonť 1901-1989
pułkownik W.P. kawaler Orderu Virtuti Militari żołnierz
walk niepodległościowych P.O.W. 1918-1920, oficer
kampanii wrześniowej 1939 r., organizator i dowódca
pułku ZWZ-AK Palmiry-Młociny oraz grupy Kampinos A.K. w Powstaniu Warszawskim. Cześć jego pamięci".
Przed kaplicą na murze
dwie tablice. Pierwsza z czarnego granitu upamiętnia
działalność szpitala, służącego żołnierzom września 1939
roku oraz partyzantom grupy "Kampinos": "Zakład dla
Niewidomych w Laskach był dwukrotnie szpitalem wojennym,
tu ratowano życie walczącym o Polskę we wrześniu 1939 r.
oraz partyzantom grupy Kampinos A.K. w powstaniu 1944 r.
Tablicę ufundowali w dowód wdzięczności Laskom pozostali
przy życiu towarzysze broni grupy Kampinos A.K."
Druga metalowa: "Ku
wiecznej pamięci żołnierzy 15 Pułku Ułanów Poznańskich
poległych w obronie ojczyzny w 1939 r. w Puszczy
Kampinoskiej i na jej przedpolach oraz w szeregach Armii
Krajowej w okupowanym kraju. Koledzy".
Kaplica Matki Boskiej
Anielskiej. Na zewnątrz kaplicy tablica granitowa:
"Pamięci żołnierzy 9 Pułku Ułanów Małopolskich z Trembowli poległych w zwycięskim boju o Sieraków oraz pod Laskami i Wólką Węglową 19 września 1939 r."
Druga tablica metalowa
o treści: "W dniu 19 września 1939 r. pod Sierakowem i Laskami 7 Pułk Strzelców Konnych Wielkopolskich toczył
zwycięskie walki z hitlerowskim najeźdźcą. Poległo za
ojczyznę 14 oficerów i podoficerów oraz 23 strzelców
konnych z przydzielonej do pułku 3 ciej baterii 7
Dywizjonu Artylerii Konnej 8 oficerów i podoficerów oraz 17 kanonierów. Cześć ich pamięci".
Wewnątrz kaplicy
tablica drewniana: "Żołnierzom 14 ego Pułku Ułanów
Jazłowieckich poległym ku chwale ojczyzny i pułku".
LESZNO
Na skwerze miejskim
pomnik poległych w walkach z okupantem partyzantów grupy
"Kampinos" i mieszkańców gminy Leszno, którzy zginęli w latach 1939-1945. Na pomniku napis: "W hołdzie tym,
którzy odeszli szlakiem krwi i cierpień w wieczność z myślą o tych, którzy przyjdą po nas. Żołnierzom i partyzantom grupy Kampinos AK poległym na polu chwały w walce z hitlerowskim okupantem. Mieszkańcom gminy
Leszno, którzy stracili życie w latach wojny 1939-1945.
Towarzysze broni, mieszkańcy gminy Leszno. Lipiec 1985
rok".
MŁOCINY
UL. MICHALINY 10
Na skraju lasu
ustawiono na płycie betonowej kamień upamiętniający
żołnierzy AK grupy "Kampinos", poległych w bitwie o lotnisko bielańskie. Napis na kamieniu: "Miejsce
uświęcone krwią żołnierzy AK grupy ŤKampinosť poległych
w boju o lotnisko bielańskie z niemieckim najeźdźcą w dniach 1-2 sierpnia 1944". Na płycie umieszczono napis:
"Chwała bohaterom"
Za
pomnikiem, kilkanaście metrów w głąb lasu, znajduje się
symboliczna mogiła por. "Janusza" (Janusza Langnera),
który poległ w tym miejscu w czasie bitwy.
OPALEŃ
Pomnik upamiętniający 4
żołnierzy konspiracji, którzy zginęli w magazynie broni
mieszczącym się w gajówce Opaleń w nocy z 27 na 28
stycznia 1944 roku.
PALMIRY
CMENTARZ
MAUZOLEUM
Od 7-8
grudnia 1939 roku do lipca 1941 roku miejsce potajemnych
masowych egzekucji, głównie inteligencji i działaczy
społeczno politycznych, więźniów Pawiaka i innych
więzień warszawskich. W największej egzekucji, dokonanej
w dniach 20-21 czerwca 1940 roku w ramach realizacji
tzw. akcji A B (eksterminacji inteligencji polskiej),
zginęło 359 osób. W Palmirach zamordowani zostali
wybitni przedstawiciele życia politycznego, społecznego,
kulturalnego, m.in. Maciej Rataj, Mieczysław
Niedziałkowski, Jan Pohoski, Witold Hulewicz i Janusz
Kusociński. Na cmentarzu w Palmirach złożono również
zwłoki ofiar niektórych egzekucji dokonanych w latach
1942-1943 w Magdalence, Stefanowie, Laskach i innych
miejscowościach podwarszawskich. Spoczywa tu 2204
Polaków zamordowanych przez Niemców.
POCIECHA
Pomnik ku czci
poległych żołnierzy Powstańczych Oddziałów Specjalnych
"Jerzyki", znajdujący się na małym wzniesieniu, okolonym
niskim murem. Tworzy go stylizowany krzyż oraz ustawiona
pod kątem tablica z napisem: "Polsko Tobie oddaliśmy
życie, ziemi ojczystej ciała, wiarę przyszłym
pokoleniom. Poległym ŤJerzykomť w walkach o wyzwolenie
Ojczyzny w latach 1939-1945 w różnych rejonach kraju
oraz pod Pociechą w dn. 28.08.-2.09.1944 r. Bohaterom
chwała towarzysze broni Powstańcze Oddziały Specjalne
ŤJerzykiť Armia Krajowa".
POLESIE NOWE
Tablica upamiętniająca
walkę oddziału "Motora" z batalionu por. "Znicza" z patrolem żołnierzy niemieckich. W walce tej poległo 5
żołnierzy, 2 zostało śmiertelnie rannych. Napis na
tablicy: "W tym miejscu dnia 21 września 1944 roku
stoczył walkę z Niemcami oddział Rejonu Legionowo Obwodu
VII go AK Obroża. Wypadu dokonano ze wsi Brzozówka pod
dowództwem porucznika Jana Raczkowskiego pseud. ŤMotorť.
W walce tej polegli: kpr. pchor. Bogdan Pogodziński lat
26, kpr. pchor. Jan Pogodziński lat 21, kpr. pchor. Zbigniew Kiełkiewicz lat 19, st. sierż. Ignacy Kutra lat
33, strz. Henryk Kalinowski lat 21. Zmarli z odniesionych ran kpr. Stanisław Sosnowski lat 35, strz.
Ryszard Kosek lat 19. Cześć ich pamięci koledzy i rodziny. Straty po stronie npla 22 zabitych i rannych".
SIERAKÓW
Pomnik upamiętniający
poległych i pomordowanych mieszkańców. Na tablicy napis:
"Mieszkańcom Sierakowa żołnierzom 8 Rejonu VII Obwodu
ŤObrożať Armii Krajowej oraz więźniom obozów
koncentracyjnych poległym i pomordowanym w latach
drugiej wojny światowej. Społeczeństwo Sierakowa".
Na tablicy wymieniono
35 nazwisk. Obok ustawiono na murowanym postumencie głaz
narzutowy ze znakiem Polski Walczącej.
Pomnik w miejscu,
gdzie 24 czerwca 1944 roku poległo w zasadzce z rąk
zaborowskich żandarmów 5 żołnierzy kadry dowódczej
Dywersji Bojowej 8 Rejonu: ppor. Marian Grobelny ps.
"Macher", ppor. Stefan Kruszyński ps. "Dołęga", sierż. Stefan Leszczyński ps. "Ezel", plut. pchor. Julian Beer
ps. "Pierwotny" i kpr. Wiesław Kowalewski ps. "Rydz".
TRUSKAW
Pomnik w miejscu, gdzie
18 listopada 1943 roku hitlerowcy spalili żywcem i rozstrzelali kilku mieszkańców wsi.
Na skrzyżowaniu dróg
wiodących z Izabelina i Borzęcina do Pociechy znajduje
się pomnik poświęcony pamięci poległych żołnierzy i mieszkańców okolicznych wsi rozstrzelanych w okresie
1939-1945. Na postumencie ustawiony jest kamienny głaz,
a obok wkopana lufa działa czołgowego. Na głazie tablica
z napisem: "Żołnierzom WP partyzantom grupy ŤKampinosť
AK, żołnierzom dywersji poległym w Puszczy Kampinoskiej,
mieszkańcom Truskawia i wsi okolicznych rozstrzelanym,
spalonym żywcem, zamęczonym w obozach hitlerowskich w latach 1939-1945 pomnik ten poświęca społeczeństwo i towarzysze broni. Sierpień 1971 r."
WARSZAWA
UL. KARDYNAŁA HOZJUSZA 2, kościół św. Stanisława
Kostki
Tablica ku
czci żołnierzy Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego AK,
walczących w Puszczy Nalibockiej, Kampinoskiej, w Powstaniu Warszawskim na szańcach Żoliborza i Dworca
Gdańskiego, pod Jaktorowem i w lasach kieleckich,
pomordowanych w więzieniach, obozach i katorgach.
Przy skrzyżowaniu ul.
Adama Mickiewicza i Gen. Józefa Zajączka na Żoliborzu,
na skwerze, umieszczono duży głaz kamienny na
prostokątnej płycie. Na głazie napis: "W hołdzie
bohaterskim żołnierzom oddziałów powstańczych Kampinosu,
Żoliborza i Starówki poległym w natarciach na Dworzec
Gdański w dniach 20-22 VIII 1944". Na prostokątnej
płycie umieszczono cytat: "A kiedy trzeba na śmierć idą
po kolei jak kamienie przez Boga rzucone na szaniec. J.
Słowacki". Obiekt pamięci narodowej został wykonany w 1971 roku z inicjatywy środowisk grupa "Kampinos" i "Żywiciel" przy wsparciu samorządu Żoliborza. Z lewej
strony płyty ustawiono w 1988 roku rzeźbę "Płacząca nad
grobem partyzanta" dłuta J. Nadachowskiej. Jej nazwisko
oraz nazwisko wykonawcy, M. Filewicza, wyryto na tylnej
ścianie cokołu rzeźby.
UL. WÓLCZYŃSKA 64, kościół św. Marii
Magdaleny
Tablica
na zewnętrznej ścianie kościoła na Wawrzyszewie:
"Wiecznej pamięci poległym w Powstaniu Warszawskim 900
partyzantom grupy ŤKampinosť AK, w tym 450 niosącym
pomoc Starówce, którzy zginęli w dwu atakach na Dworzec
Gdański w dniach 21 i 22 sierpnia 1944 r. Tablicę tę
poświęcają towarzysze broni".
WIERSZE
CMENTARZ
PARTYZANCKI
Tablica:
"Tu spoczywa 54 żołnierzy AK grupy ŤKampinosť, którzy w walkach z najeźdźcą hitlerowskim ofiarą życia udowodnili
miłość Ojczyzny. Zginęli w 1944 r."
Płyta granitowa
poświęcona poległym żołnierzom Zgrupowania Stołpecko
Nalibockiego AK, którego oddziały weszły w skład grupy
"Kampinos".
Tablica
upamiętniająca poległych żołnierzy kompanii lotniczej
por. Tadeusza Gaworskiego ps. "Lawa" i plutonu ppor. Tadeusza Nowickiego ps. "Orlik", przybyłych z innych
rejonów i włączonych do grupy "Kampinos".
Tablica pamięci płk.
Józefa Krzyczkowskiego ps. "Szymon", dowódcy 8 Rejonu
VII Obwodu AK i grupy "Kampinos", walczącej w Powstaniu
Warszawskim.
Tablica
ku czci kapelanów grupy "Kampinos": "Stefanowi
Wyszyńskiemu ŤRadwanowi IIIť późniejszemu Prymasowi
Polski i Jerzemu Baszkiewiczowi ŤRadwanowi IIť po latach
prałatowi, proboszczowi archikatedry św. Jana w Warszawie".
W kościele
we wsi Wiersze znajduje się tablica ku czci poległych i pomordowanych żołnierzy grupy "Kampinos". Napis na
tablicy: "Żołnierzom VIII Rejonu grupy ŤKampinosť
poległym w 1944 r. w bojach od Dworca Gdańskiego do Bud
Zosinych wszystkim rozstrzelanym zamordowanym w więzieniach i obozach kaźni. Wieczny pokój daj Panie".
Kościół został zbudowany po wojnie na placu, który w czasie Powstania Warszawskiego służył
partyzantom za plac apelowy. Wieś Wiersze była od
początku sierpnia do 27 września 1944 roku miejscem
postoju dowództwa pułku "Palmiry-Młociny", a następnie
grupy "Kampinos".
WIKTORÓW
CMENTARZ
WOJENNY
Cmentarz
powstał jesienią 1945 roku w lesie, gdzie w latach
1942-1944 grzebano ofiary rozstrzelane lub zamordowane
przez żandarmów z placówki Schutzpolizei w Zaborowie.
Przed wejściem na cmentarz ustawiono granitowy obelisk z napisem: "Cmentarz wojenny w Wiktorowie. Na cmentarzu
tym spoczywają prochy 12 żołnierzy Wojska Polskiego z 9
Pułku Ułanów Małopolskich Podolskiej Brygady Kawalerii
poległych 17-18 września 1939 r. w Puszczy Kampinoskiej
oraz 124 ofiar terroru hitlerowskiego osób cywilnych i żołnierzy Armii Krajowej zamordowanych przez gestapo w areszcie śledczym w Zaborowie w latach 1942-1944.
Cmentarz założono w 1945 r. Zakończono budowę w 1965 r."
ZABORÓW
Przy Szkole Podstawowej
na wysokim cokole znajduje się duży głaz, w którym
osadzona jest granitowa tablica z napisem: "Niepróżno
stopa depcze
kamień,
Niepróżno tarcz
dźwigamy broń,
Wznosimy
czoło, mocne ramię,
I ukrwawimy w boju
broń."
T.
Borowski
Pamięci naszych bliskich i nieznanych
rodaków, którzy w latach 1943-1944 cierpieli i umierali
katowani przez hitlerowców w tutejszej szkole, poświęca
miejscowe społeczeństwo".
Szkołę w Zaborowie zajęła
na początku 1943 roku żandarmeria niemiecka, organizując
w niej placówkę Schutzpolizei. Głównym celem tej
placówki było zwalczanie organizacji podziemnych w rejonie podwarszawskim. Obiekt pamięci ufundowała
miejscowa ludność w 1982 roku, a opiekę nad nim sprawują
uczniowie szkoły.
|